ระบบบริหารพลังงานในโรงงาน: ตัวอย่างใช้งานจริง + ซอฟต์แวร์ที่แนะนำ

ในยุคที่ต้นทุนด้านพลังงานมีแนวโน้มสูงขึ้นทุกปี และภาคอุตสาหกรรมต้องปรับตัวสู่การเป็น Smart Factory การบริหารพลังงาน (Energy Management) จึงกลายเป็น “ปัจจัยหลัก” ที่โรงงานไม่ควรมองข้าม ไม่เพียงแต่ช่วยลดค่าไฟฟ้า แต่ยังช่วยเสริมศักยภาพการแข่งขัน และตอบโจทย์เป้าหมายด้านความยั่งยืน

ระบบบริหารพลังงาน (Energy Management System: EMS) คืออะไร?

ระบบ EMS คือ ระบบที่ใช้สำหรับ ตรวจวัด ติดตาม วิเคราะห์ และควบคุม การใช้พลังงานภายในโรงงานแบบเรียลไทม์ โดยระบบจะรวบรวมข้อมูลจากอุปกรณ์ต่าง ๆ เช่น:

• Power Meter
• เซ็นเซอร์วัดกระแส/แรงดัน
• อุปกรณ์ควบคุมโหลดไฟฟ้า
• ระบบ SCADA หรือ IIoT Platform

ข้อมูลเหล่านี้จะถูกประมวลผลและแสดงผลผ่าน Dashboard เพื่อให้ทีมงานมองเห็นพฤติกรรมการใช้พลังงานในแต่ละจุด และตัดสินใจปรับปรุงได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ตัวอย่างการใช้งานจริงในโรงงาน

กรณีศึกษา 1: โรงงานผลิตอาหารแช่แข็ง

ปัญหา:

โรงงานประสบปัญหา ค่าไฟฟ้าพุ่งสูง ในช่วงเวลา Peak Load โดยเฉพาะในระบบทำความเย็นที่ใช้ Compressor หลายตัว ทำให้เกิดการทำงานซ้ำซ้อนโดยไม่จำเป็น ซึ่งส่งผลให้ค่าใช้จ่ายพลังงานในแต่ละเดือนเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ

แนวทางการแก้ไข:

ติดตั้ง Power Meter ที่ระบบทำความเย็นเพื่อวัดและ วิเคราะห์การใช้พลังงาน ของ Compressor แต่ละตัวแบบเรียลไทม์ จากนั้นนำข้อมูลมาจัดทำแผนควบคุมการเปิด-ปิด Compressor แบบลำดับ (Compressor Staging) เพื่อป้องกันการทำงานพร้อมกันเกินความจำเป็น

ผลลัพธ์ที่ได้:

• ลดการทำงานซ้ำซ้อนของ Compressor ลงได้ถึง 15%
• ประหยัดพลังงานไฟฟ้าได้มากกว่า 40,000 บาท/เดือน
• เพิ่มอายุการใช้งานของอุปกรณ์ และลดค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษา

กรณีศึกษา 2: โรงงานผลิตเหล็ก

ปัญหา: 

เครื่องจักรในแต่ละแผนกของโรงงานใช้พลังงานไม่สมดุล ส่งผลให้การโหลดพลังงานในช่วงพีคเกินกว่าค่าพิกัดที่กำหนด ทำให้โรงงานต้องจ่ายค่าปรับ Demand Charge เป็นประจำทุกเดือน

แนวทางการแก้ไข:

นำระบบ Energy Management System (EMS) มาติดตั้งเพื่อแสดงผลโหลดพลังงานของแต่ละแผนกแบบแยกรายหน่วยงาน พร้อมฟังก์ชันแจ้งเตือนอัตโนมัติเมื่อโหลดรวมเข้าใกล้ช่วงวิกฤติ EMS ยังสามารถช่วยวิเคราะห์แนวโน้มพฤติกรรมการใช้งานพลังงานย้อนหลังได้ด้วย

ผลลัพธ์ที่ได้:

• ทีมวิศวกรรมสามารถปรับแผนการเดินเครื่องจักรให้สมดุลระหว่างแผนก
• โหลดพลังงานถูกกระจายให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
• ลดค่าปรับ Demand Charge ลงได้อย่างต่อเนื่อง
• ส่งผลดีต่อเสถียรภาพของระบบไฟฟ้าภายในโรงงานในระยะยาว

กรณีศึกษา 3: โรงงานอิเล็กทรอนิกส์

ปัญหา:

ฝ่ายบริหารต้องการรับรายงานพลังงานทุกวัน แต่เดิมทีมวิศวกรต้องรวบรวมข้อมูลจากหลายแหล่งและจัดทำรายงานด้วย Excel ด้วยตนเอง ซึ่งกินเวลามาก และมักเกิดข้อผิดพลาดในข้อมูล

แนวทางการแก้ไข:

ติดตั้งระบบ IIoT (Industrial Internet of Things) ที่สามารถรวบรวมข้อมูลพลังงานจากมิเตอร์ต่าง ๆ แบบอัตโนมัติ และแสดงผลบน Dashboard พร้อมตั้งค่าแจ้งเตือนเมื่อเกิดพฤติกรรมการใช้พลังงานผิดปกติ นอกจากนี้ยังสามารถตั้งค่าการส่งรายงานแบบอัตโนมัติไปยังอีเมลของผู้บริหารได้โดยตรง

ผลลัพธ์ที่ได้:

• สามารถจัดทำและส่งรายงานพลังงานได้ภายใน 5 นาที
• ลดภาระงานของทีมวิศวกร และลดความผิดพลาดจากการทำรายงานด้วยมือ
• เพิ่มความพึงพอใจของฝ่ายบริหารที่ได้รับข้อมูลทันเวลาและมีความแม่นยำสูง
• เปิดโอกาสให้ทีมงานมีเวลาวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกและวางแผนพลังงานในอนาคตได้ดีขึ้น

ซอฟต์แวร์บริหารพลังงานที่แนะนำ

การเลือกซอฟต์แวร์สำหรับระบบบริหารพลังงาน (Energy Management System) ถือเป็นหัวใจสำคัญของความสำเร็จในการจัดการพลังงานในโรงงาน ซอฟต์แวร์ที่ดีไม่เพียงแค่แสดงข้อมูล แต่ต้องวิเคราะห์ได้ลึก สร้างรายงานอัตโนมัติ และรองรับอุปกรณ์หลายประเภท ต่อไปนี้คือ 4 ซอฟต์แวร์ที่ได้รับความนิยมและมีประสิทธิภาพสูง:

1.N3uron – Lightweight IIoT Platform ที่เชื่อมต่อข้อมูลพลังงานได้หลากหลาย

N3uron คือซอฟต์แวร์แบบ IIoT Gateway ที่ออกแบบมาให้ รวบรวมและแลกเปลี่ยนข้อมูลจากอุปกรณ์หลากหลายชนิดในโรงงาน โดยเฉพาะในด้านพลังงาน ซึ่ง N3uron สามารถดึงข้อมูลจาก Power Meter, PLC, เซ็นเซอร์วัดโหลด และอุปกรณ์ Field Devices ได้แบบเรียลไทม์ผ่านโปรโตคอลมาตรฐาน เช่น:

• Modbus TCP/RTU
• OPC UA
• MQTT
• REST API

จุดเด่น:

• รองรับการใช้งานแบบ Distributed Architecture เหมาะกับโรงงานขนาดใหญ่ที่มีหลายแผนกหรือหลายอาคาร
• มี Web-based Configuration ใช้งานง่ายผ่าน Browser
• ใช้งานร่วมกับ SCADA หรือ Dashboard อื่น ๆ ได้อย่างยืดหยุ่น เช่น Grafana, Ignition
• ติดตั้งง่าย ใช้ทรัพยากรเครื่องต่ำ เหมาะกับ Edge Device อย่าง ARK-1220L

เหมาะสำหรับ:

• โรงงานที่มีหลายระบบควบคุม และต้องการรวบรวมข้อมูลพลังงานจากหลายจุดอย่างมีประสิทธิภาพ
• ผู้ที่ต้องการระบบแบบ Low-code/No-code สำหรับบริหารการไหลของข้อมูล

รายละเอียดเพิ่มเติม - N3uron

2. Ignition – แพลตฟอร์ม SCADA + Energy Monitoring ระดับองค์กร

Ignition คือ SCADA/IIoT Platform ที่ได้รับความนิยมทั่วโลก พัฒนาโดย Inductive Automation โดยมีจุดเด่นในการเป็นแพลตฟอร์มแบบโมดูล ที่สามารถนำมาใช้พัฒนา ระบบบริหารพลังงานได้อย่างยืดหยุ่น และต่อยอดเป็นระบบควบคุมอัตโนมัติได้ในอนาคต

ความสามารถหลัก:

• สร้าง Dashboard, Alarm และ Report แบบ Real-time และ Custom ได้เต็มที่
• รองรับ Protocol อุตสาหกรรมทั้งหมด รวมถึง BACnet และ OPC UA
• รองรับระบบ Multi-site และ Centralized Monitoring ผ่าน Cloud
• มีฟังก์ชัน Scripting, Tag Historian และ Chart Analysis

ฟีเจอร์ด้าน Energy Management:

• การสร้าง Energy Profile แบบรายวัน/รายเครื่อง
• วิเคราะห์ Load Distribution และ Peak Demand แบบอัตโนมัติ
• ส่งรายงานพลังงานแบบ PDF ผ่านอีเมลอัตโนมัติ

เหมาะสำหรับ:

• โรงงานขนาดกลางถึงใหญ่ที่ต้องการระบบบริหารพลังงาน + Automation แบบครบวงจร
• ผู้ใช้ที่มีทีม IT หรือ Engineering ในองค์กร รองรับการพัฒนาแบบ Custom

รายละเอียดเพิ่มเติม - Ignition

3. Jack AI – ซอฟต์แวร์บริหารพลังงานพร้อม AI วิเคราะห์ข้อมูลอัตโนมัติ

Jack AI เป็นโซลูชันที่พัฒนาโดย Appomax สำหรับโรงงานไทย โดยเน้นความสามารถด้าน การบริหารจัดการพลังงานแบบ Real-time พร้อม AI ที่ช่วยวิเคราะห์แนวโน้มและความผิดปกติจากข้อมูล จุดแข็งของ Jack คือการรวมข้อมูลจากทั้ง Power Meter, Excel, PDF, ฐานข้อมูล และวิเคราะห์เชิงลึกได้ทันทีโดยไม่ต้องใช้โค้ด

ความสามารถโดดเด่น:

• Dashboard ที่ออกแบบมาเฉพาะงานบริหารพลังงาน รองรับภาษาไทย
• มี AI วิเคราะห์การใช้พลังงานเทียบกับมาตรฐาน หรือช่วงเวลาย้อนหลัง
• เชื่อมกับเอกสารที่เป็น Report, Excel, Database และไฟล์ IoT ได้
• ระบบแจ้งเตือนเมื่อเกิด Overload, ค่าเพี้ยน, พฤติกรรมผิดปกติ
• ส่ง Report Daily/Weekly/Monthly ไปยัง Email ผู้บริหารได้อัตโนมัติ

เหมาะสำหรับ:

• โรงงานที่ต้องการเริ่มต้นบริหารพลังงานทันทีโดยไม่ต้องมีทีม IT
• กลุ่มที่ต้องการสรุปและวิเคราะห์ข้อมูลจากหลายแหล่งรวมศูนย์ในที่เดียว
• ทีมวิศวกรรมที่ต้องการใช้ AI สรุปผลและลดภาระการวิเคราะห์ข้อมูลเอง

สนใจมี AI ในโรงงานของคุณติดต่อเรา

4. Lovato Synergy – ซอฟต์แวร์บริหารพลังงานจากผู้ผลิต Power Meter ชั้นนำ

Lovato Synergy คือซอฟต์แวร์ที่ออกแบบมาสำหรับใช้งานร่วมกับอุปกรณ์วัดพลังงานจาก Lovato Electric โดยเฉพาะ เช่น DMG8000, DMG900 ฯลฯ จุดเด่นของ Synergy คือความสามารถในการแสดงผลข้อมูลแบบละเอียด สร้างรายงานการใช้พลังงานแบบกราฟ และวิเคราะห์พฤติกรรมการโหลดไฟฟ้าอย่างต่อเนื่อง

ฟีเจอร์เด่น:

• แสดงข้อมูล Consumption, Load Curve, Demand, Power Quality
• สร้าง Alarm และ Notification ผ่าน Email ได้
• เชื่อมต่อผ่าน Web Server ใช้งานได้ทุกที่ ไม่ต้องติดตั้งบน PC
• จัดทำ Report ได้ทั้งรายวัน รายเดือน และเปรียบเทียบช่วงเวลา

เหมาะสำหรับ:

• โรงงานที่ใช้ Power Meter ของ Lovato อยู่แล้ว และต้องการระบบ Monitoring ที่รองรับ 100%
• ผู้ใช้ที่ต้องการระบบสำเร็จรูปพร้อมใช้งาน ไม่มีความซับซ้อนในการตั้งค่า

นัดหมายขอคำปรึกษา​

ขอคำปรึกษาเพื่อเลือกระบบที่เหมาะกับโรงงานของคุณ

ทีมผู้เชี่ยวชาญจาก Appomax พร้อมให้คำปรึกษาฟรี!